Trên đại lộ thị trấn Tân Tạo huyện Phiên
Ngung (Quảng Ðông – Trung Quốc) thỉnh thoảng lại xuất hiện
một đám đông những người hiếu kỳ tụ tập ở một góc đường.
Họ chăm chú nhìn vào cái giỏ mây đặt bên đường. Nằm trong
giỏ dài hơn 90cm, ngang nhỏ hơn 60cm, là một người dị dạng:
tứ chi hoàn toàn bị gấp khúc, xương sống cong gập, toàn thân
chỉ còn da bao lấy đầu xương. Người ấy nằm bất động, chỉ
có hai con mắt và miệng là cử động được.

Ông lão Triệu Hiền Thành ngồi bên cạnh cái
giỏ mây cho biết người nằm trong giỏ là vợ ông – bà Ðường
Kim Tú. Ông nói: “Ngày trước, bà ấy cao 1m69, nặng 54kg. Giờ đây
chỉ còn 24kg rưỡi, cao không tới 0.7m.”

Thật khó mà hình dung được bà lão đang cuộn
tròn kia đã từng là một phụ nữ cao ráo, cân đối. Ông Thành
kể: “Năm 1963, vợ tôi mới 27 tuổi. Một hôm đi làm đồng về
bà ấy than đau mắt cá. Qua hôm sau, đầu gối cũng bắt đầu đau
nhức. Sau đó, cả chân, tay, vai đều đau thốn như bị ai rút gân
vậy. Chỗ nào đau thì chỗ đó bắt đầu co rút lại. Bà ấy đau
đến nỗi cứ khóc suốt. Tôi đã đưa bà ấy đi khám nhiều bác
sĩ.”

Hầu hết đều cho rằng bà mắc bệnh phong thấp.
Nhưng càng uống thuốc, bệnh tình bà càng nặng, thân thể ngày càng
teo lại. Các khớp xương bị phù gây đau nhức rồi biến dạng.
Ðến lúc này ông Thành biết vợ mình mắc phải bệnh nan y.

“... Lỗi tại tôi cả. Vợ vừa mới sinh chưa
đầy một tháng đã phải ra đồng làm việc, cứ ngâm mình trong nước
mãi... Rồi tôi lại không đủ tiền cho bà ấy chữa bệnh. Mỗi
lần khám tốn những 30 đồng.”

Vào những năm ấy, 30 đồng đối với một nông
dân Trung Quốc là một số tiền rất lớn.

thời kỳ đầu mới phát bệnh, Ðường Kim Tú không
ra đồng làm việc được nhưng có thể nửa nằm nửa ngồi bế
con. Ba năm sau bà bị căn bệnh quái ác làm cho biến dạng, toàn thân
không thể duỗi thẳng, không thể cử động được nữa. Chỉ có
cái đầu là còn động đậy. Từ đó, bà sống nửa đời còn
lại trong cái giỏ mây của ông chồng. Ăn uống, tiêu tiểu...
thảy đều do chồng săn sóc.

“Trước đây con gái giúp tôi một tay”, ông nói.
Nhưng đến năm 23 tuổi, Triệu Kim Hoa, con gái ông, mắc bệnh viêm
màng não rồi qua đời. Cái chết của Kim Hoa là một cú sốc cho
vợ chồng ông. Tinh thần của bà Kim Tú ngày càng suy sụp...

Năm 1993, ông Thành quyết định rời quê nhà đi
tìm cuộc sống mới. Ông đặt vợ vào một cái giỏ mây, tự mình
gánh đi. Một người đồng hương viết lại hoàn cảnh khốn khổ
của họ và bệnh của bà Kim Tú lên một tấm giấy lớn cho họ
mang theo qua khắp các tỉnh thành của Trung Quốc.

Bà Kim Tú kể: “Chúng tôi đã qua 8 tỉnh rồi:
Hồ Nam, Giang Tây, Triết Giang, Phúc Kiến... hôm nay mới đến được
Phiên Ngung này”. Tuy thân thể bị teo nhỏ nhưng giọng của bà
vẫn còn trong trẻo, đầu óc hãy còn minh mẫn.

“Ði khắp nơi để kiếm sống đương nhiên là
không dễ chịu rồi. Nhưng buồn nhất là phải chịu đựng ánh
mắt soi mói của mọi người.” Hồi ở Quý Châu, có một tạp chí
bảo tôi mang vợ ra cho người ta chụp ảnh chung, họ sẽ cho tôi
tiền nhưng tôi từ chối. Tôi thà đi ăn xin chứ nhất quyết không
làm chuyện ấy. Có thời gian, mỗi ngày chúng tôi kiếm được
bảy, tám chục tệ. Hôm nào may mắn, được hơn cả trăm tệ...”

Qua bao gian khó, ông Thành vẫn cứ gánh vợ bên mình,
như là một bảo vật ông phải gìn giữ.

“Chúng tôi hai người cùng khổ, nhất định
phải ở bên nhau rồi” – ông Thành vừa vắt khăn lau cho vợ,
vừa tiếp tục câu chuyện. “Năm tôi lên 6 gặp cảnh mất mùa,
cha mẹ đem tôi bỏ ngoài đường. Tôi phải đi làm thuê, chăn bò...
để kiếm miếng ăn. Sau có người mai mối tôi với vợ tôi bây
giờ. Còn vợ tôi, mới lên 3 thì cha mất, mẹ cải giá, dượng
ghẻ đối với bà ấy không tốt lắm...” Ông nhìn vợ trìu mến:
“Tôi không thể bỏ vợ được! Nếu bà ấy mà chết trước tôi
không biết sẽ ra sao nữa!” Bà Kim Tú nằm trong giỏ nghe được
câu nói tình cảm của chồng cũng bật cười: “Ðúng vậy! Nếu
chẳng may ông ấy mà chết trước tôi cũng không thiết sống nữa!”

Bà nói tiếp: “Nhiều năm trước tôi từng nghĩ
đến cái chết. Nhưng tôi chạnh nghĩ đến chồng, đến chị và
em trai tôi còn ở quê nhà, tôi lại không muốn chết nữa. Ông
ấy gánh tôi trên vai ba mươi năm, vất vả vô cùng. Tôi biết mình
thật vô dụng. Những gì ông ấy đối với tôi, không thể một câu
là kể hết được!”

Nói đến đây, bà khóc. Ông Thành lau nước mắt
cho vợ, vỗ về: “Ðừng khóc nữa, mai chúng ta về quê...”

Họ ra bến xe Quảng Châu. Chuyến xe chiều ấy
sẽ đưa họ về lại cố hương Tứ Xuyên. Nhìn cảnh ông già 60
tuổi gánh trên vai bà vợ 61 tuổi, lẻ loi ở bậc cửa xe, không
ai mà không thấy xót xa...

Bích Tuyền